İlçelere ve Kaynaklara göre İstanbul’da Sivrinsek Tür Tayini

Nurullah YÜCEL, Emine Nurhan AKIN, Mustafa EESÖZ, Gülişah MOLLA


GİRİŞ
Sivrisinekler kan emici böcekler arasında malarya, denk ateşi, denk kanamalı ateşi, sarı humma, ensefalit, chikungunya, Japon ensefalit virüs, Batı Nil virusu ve filariosis gibi önemli hastalıklara vektörlük yaptıkları için sağlık ve ekonomik yönden büyük öneme sahiptirler (Carvalho, Reegan Robinson, Matthews). Dünyada en çok ölüme sebep olan canlılar içinde sivrisinekler birinci sırada olup (Scıence & Technology), Dünya Sağlık Örgütü (WHO)’nün sıtma hastalığı verilerine göre, dünya genelinde tahmin edilen sıtma sayısı vakası 212 milyon, sıtma hastalığından tahmin edilen ölüm oranı ise 429.000’dir (WHO 2016).

GEREÇ VE YÖNTEM
2016-2017 yılı Mart ayının ortasından, sivrisinek aktivitesinin başlaması ile beraber Kasım ayının sonuna kadar İstanbul’un 39 ilçesinden ve farklı sivrisinek üreme yerlerinden larva, pupa ve ergin örnekleri toplanmıştır. 3778 larva numunesi çalışılmıştır ve bunların 1039 tanesi üzerinde hem larva hem ergin çalışması yapılmıştır. Laboratuvara getirilen numuneler 24 oC’ de tutularak ilk olarak ergin halde olanlar varsa larvalardan ayrılmış, daha sonra larvaların 3. ve 4. evreleri çalışılmış, kalan larvaların da ergin haline dönüşmesi takip edilerek ergin sivrisinekler de çalışılmıştır.

TARTIŞMA
Türkiye iklimsel özelliklerinin uygunluğu ve coğrafik konumu ile Güney Afrika ve Amerika’dan Avrupa’ ya hızla yayılmakta olan ve medikal öneme sahip sivrisinek türleri ve bulaştırdığı hastalıklar açısından büyük risk altında bulunmaktadır (ECDC, 2016). Bizim ülkemiz de sıtma, Batı Nil hastalığı görülmekle birlikte, ülkemizde henüz görülmeyen invaziv Aedes türlerinin taşıdığı dang humması, chikungunya virüsü ve zika virüs infeksiyonunun hızla Avrupa'ya yayılmasıyla, bu hastalıklar açısından risk altındadır (ECDC, 2015), bu hastalıkların ticaret, seyahat gibi etkenler ile yakın zamanda görülmesi muhtemeldir.
Sonuçlar:
İstanbul’da sivrisinek tür kompozisyonunu, üreme habitatları ve mevsimsel farklılıklarına göre dağılımı incelenmiş, altı cinse ait on üç sivrisinek türünün varlığı tespit edilmiştir. Bu türler; Anopheles claviger, Anopheles maculipennis grubu (An. sacharovi hariç), Culex pipiens, Culex hortensis, Culex torrenteum, Culiseta annulata, Culiseta longiareolata, Ochlerotatus rusticus, Ochlerotatus caspius, Aedes albopictus, Aedes coreicus, Aedes vexans, ve Uranotaenia’tur.

Anahtar Kelimeler: sivrisinek, tür, istanbul, kaynak